Aktualności

80. rocznica odbicia więźniów z siedziby PUBP w Mławie

W minioną sobotę (31 maja 2025 r.) ulica Reymonta jak co roku stała się miejscem wyjątkowego, historycznego widowiska. Stowarzyszenie Rekonstrukcji Historycznej 79 Pułku Piechoty Strzelców Słonimskich im. Hetmana Lwa Sapiehy przygotowało rekonstrukcję uwolnienia więźniów przez Żołnierzy Podziemia Niepodległościowego z siedziby Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Mławie w Mławie. Współorganizatorem wydarzenia był Powiat Mławski.

Podobnie jak w ubiegłych latach, inscenizacja cieszyła się dużym zainteresowaniem mieszkańców. Przed publicznością wystąpili m.in. rekonstruktorzy z GRH 14 Pułk Strzelców Syberyjskich, SRH 79 pp., Stowarzyszenie Strzeleckie „Shooter” Mława, Stowarzyszenie Rekonstruktorów „Cywile Mława” oraz Stowarzyszenie Grupa Rekonstrukcji Historycznej Ludności Cywilnej Mława. Komentatorem inscenizacji był Zbigniew Ruszkowski.

Zwieńczeniem wydarzenia było złożenie kwiatów i zapalenie zniczy w hołdzie ofiarom represji komunistycznych w Polsce. Powiat Mławski reprezentowali Wicestarosta Tomasz Chodubski oraz Sekretarz Powiatu Jerzy Kącki.

Akcja odbicia więźniów była dobrze przygotowana i zrealizowana, o czym świadczy kronika MO i SB w Mławie, w której zapisano: „W nocy 2/3 czerwca. 1945 roku banda BOW pod dowództwem „Jeża” w sile około 15 ludzi, uzbrojona w broń ręczną i maszynową, podszywając się pod funkcjonariuszy MO, z rzekomo aresztowanymi, wtargnęła do budynku UBP w Mławie. Po wejściu do budynku rozpoczęli strzelaninę z zaskoczenia i likwidację wartowników. W czasie służby zostali zamordowani funkcjonariusze Oraczewski Stanisław, Eugeniusz Lemański, Zbrzyzny Henryk oraz ciężko raniono Stanisława Chylińskiego. Do wtargnięcia bandy i przygotowania im danych o możliwości obrony Urzędu dopomógł magazynier - zbrojmistrz PUBP Nowakowski, a to w ten sposób, że w tym czasie zarządził czyszczenie broni, sam opuszczając przed tym Urząd. Banda zdołała opanować parter budynku i areszty znajdujące się w piwnicach, z których zostało wypuszczonych około 20 zatrzymanych. Wśród oficerów znajdowało się 3-ch oficerów bandy NSZ „Burzy”, między nimi dowódca oddziału Stanisław Waśniewski, ps. „Orka”, były obszarnik, a w czasie okupacji rządca majątku w Uniszkach Zawadzkich i Gumowskich. Głównym celem operacji bandy było wypuszczenie na wolność aresztowanych, ich przywódców i innych członków bandy przebywających w aresztach.
Wycofując się banda ostrzeliwała budynek Urzędu i obrzuciła granatami, udając się w kierunku ulicy Olsztyńskiej do lasu mławskiego. W akcji pościgowej wzięli udział funkcjonariusze MO i UB oraz żołnierze Armii Czerwonej, w wyniku której został zabity członek bandy Jerzy Mandycz, zam. w Mławie. Po stronie ścigających został ciężko ranny żołnierz Armii Czerwonej, który zmarł w szpitalu w Warszawie”.