- autor: Wikimedia, domena publiczna
22 sierpnia 1531 roku - Bitwa pod Obertynem
Stosunki Królestwa Polskiego z jego długoletnim lennem, Hospodarstwem Mołdawii, nie zawsze układały w sposób pokojowy. Początek ich kontaktów to kilka dziesięcioleci w miarę harmonijnej współpracy, kiedy to hospodarowie mołdawscy z rodu Besarabów, uznający zwierzchnictwo Polski, korzystali z opieki potężnych Jagiellonów dla wzmocnienia swojego panowania w kraju i sami czasami wspierali polskie rycerstwo w jego wyprawach, jak chociażby pod Grunwaldem w 1410 roku. Na pogorszenie się wzajemnych relacji nałożyły się sprawy tureckie.
Za panowania hospodara Stefana III Wielkiego doszło do przejściowego zerwania stosunku lennego Mołdawii z Królestwem, co Turcy skwapliwie wykorzystali, opanowując w 1484 roku mołdawskie miasta portowe nad Morzem Czarnym – Kilię i Białogród (Akerman). Ponowne podporządkowanie się Mołdawii Kazimierzowi Jagiellończykowi nie doprowadziło do odzyskania tych strat, a wyprawa króla Jana Olbrachta z 1497 roku, przeprowadzona w celu ich odzyskania oraz ściślejszego związania Mołdawii z Polską, skończyła się sromotną klęską polskiego rycerstwa w lasach bukowińskich pod Koźminem, poniesioną z rąk Mołdawian, Tatarów i Turków. Mołdawia podporządkowała się Imperium Osmańskiemu.
W następnych latach doszedł jeszcze konflikt o nadgraniczne Pokucie, do którego opanowania dążył syn Stefana Wielkiego, hospodar Piotr IV Raresz, zwany w Polsce Petryłą. Pod koniec 1530 roku Petryła wkroczył z wojskiem na Pokucie, gdzie zajął kilka nadgranicznych twierdz. Polska zdobyła się na kontrakcję zbrojną dopiero pół roku później, po wyczerpaniu środków dyplomatycznych i upewnieniu się co do intencji zwierzchnika Petryły – sułtana Sulejmana Wspaniałego. Na czele niezbyt licznej, ale świetnie wyposażonej i zaprawionej w bojach polskiej armii stanął hetman wielki Stanisław Tarnowski. Po kilku zwycięskich potyczkach z wydzielonymi oddziałami Mołdawian hetman stanął obwarowanym obozem pod Obertynem. Tam dnia 22 sierpnia 1531 roku zaatakowały Polaków główne siły mołdawskie pod wodzą samego hospodara. Wojska koronne liczyły niewiele ponad 5 500 żołnierzy i 12 dział wobec około 17 000 wojsk mołdawskich, w większości jazdy, dysponujących aż 50 działami, skupionymi na prawym skrzydle armii Petryły; zdecydowana przewaga była zatem po stronie Mołdawian. Po kilkugodzinnym pojedynku artyleryjskim udało się hetmanowi Tarnowskiemu sprowokować hospodara do nieprzemyślanego rozdzielenia sił i skupienia całej lekkiej jazdy na lewym skrzydle. Wobec kolejnych szarż nielicznej, ale świetnie wyszkolonej, wyposażonej i dowodzonej polskiej kawalerii, lekka jazda mołdawska okazała się zbyt słaba i poszła w rozsypkę. Bitwa została wygrana, a prawie połowa żołnierzy hospodarskich poległa lub dostała się do niewoli, tracąc też tabory oraz całą artylerię. Sam ranny Petryła z trudem uszedł do Mołdawii, gdzie już go nie ścigano wobec wyraźnego zakazu króla Zygmunta Starego, obawiającego się wojny z sułtanem.
Pokucie zostało przy Polsce, a ambitne plany hospodara legły w gruzach. W 1532 roku zawarto rozejm, potwierdzony w następnym 1533 roku bezpośrednim układem z tureckim sułtanem. Pomimo powtarzających się w późniejszych latach konfliktów granicznych na odcinku mołdawskim oraz późniejszych interwencji polskich magnatów w wewnętrzne sprawy tego państwa, układ ten dał Rzeczypospolitej pokój ze strony Imperium Osmańskiego na okres osiemdziesięciu siedmiu lat.
- autor: Źródło Muzeum Historii Polski, data: 2022-08-22
