- autor: Biblioteka Narodowa, Polona.pl, domena publiczna
19 listopada 1557 roku - Została zamordowana królowa Bona
Królowa Bona z rodu Sforzów, żona króla Zygmunta Starego, została otruta przez doradcę starającego się, aby zapisała ona swój majątek Habsburgom. Swojego celu jednak nie osiągnął, a królowa na łożu śmierci przekazała swoje bogactwa synowi. Umarła w Bari we Włoszech, gdzie udała się po zerwaniu kontaktów z Zygmuntem Augustem, który, objąwszy tron po śmierci ojca, nawiązał porozumienie z oligarchią litewską i wszedł tym samym w konflikt z matką.
Bona nie była lubiana wśród szlachty polskiej. Zawiązane po roku 1518 wokół niej stronnictwo w polityce zewnętrznej prezentowało poglądy antyhabsburskie, natomiast w polityce wewnętrznej z wielką determinacją dążyło do umocnienia władzy królewskiej. Bona starała się przeprowadzić reformę skarbu koronnego, ale głównych wrogów wśród szlachty zyskała walcząc o zniesienie pełnej elekcyjności tronu. W 1529 roku doprowadziła do wyniesienia na tron polski swojego syna Zygmunta Augusta jeszcze za życia ojca (elekcja vivente rege), a rok później na sejmie piotrkowskim przeprowadziła jego koronację. Przeciwko tym posunięciom szlachta zorganizowała rokosz zwany potocznie wojną kokoszą. Pod naciskiem szlachty król uległ i dwór musiał zrezygnować z wszelkich prób wzmocnienia swej pozycji.
- autor: Źródło Muzeum Historii Polski, data: 2021-11-19
