Aktualności archiwalne 2022

4 sierpnia 1392 roku - Ugoda w Ostrowie

Relacje między Jagiełłą a jego stryjecznym bratem Witoldem Kiejstutowiczem nigdy nie należały do najłatwiejszych. Pomimo wieloletniej przyjaźni i współpracy między ich ojcami – wielkim księciem litewskim Olgierdem a księciem trockim Kiejstutem – synowie długo nie byli w stanie wypracować właściwej płaszczyzny porozumienia.

Ich relacje to seria trudnych doświadczeń, takich jak uwięzienie Kiejstuta przez Jagiełłę, do czego doszły również oskarżenia o przyczynienie się do jego śmierci, czy sojusze zawierane przez Witolda z najgroźniejszym wrogiem Litwinów – zakonem krzyżackim. Nie na wiele zdały się kolejne krótkotrwałe ugody; czy to z powodu złej woli obu stron, czy też wzajemnej nieufności były one bowiem stale zrywane. Konflikt dodatkowo pogłębił się po objęciu przez Jagiełłę tronu polskiego w 1386 roku. Miary goryczy dopełniło wtedy przekazanie namiestnictwa Litwy w ręce królewskiego brata Skirgiełły, któremu już wcześniej została oddana ojcowizna Witolda, czyli dzielnicowe księstwo trockie. Po nieudanej próbie usunięcia namiestnika doszło w 1390 roku do kolejnego sojuszu Kiejstutowicza z Krzyżakami, w wyniku którego w tym i następnym roku Witold i zakon wspólnie wyprawiali sie na Litwę. Pomimo miernych rezultatów wojny wielu Litwinów zaczęło teraz przechodzić do obozu Witolda. Przekonało to Władysława Jagiełłę do podjęcia kroków zmierzających w kierunku osiągnięcia trwałego porozumienia z kuzynem.

Przeprowadzenia negocjacji w tej mierze podjął się poseł królewski, biskup-nominat płocki Henryk, przyrodni brat książąt mazowieckich. Dzięki jego pośrednictwu 4 sierpnia 1392 roku w Ostrowie niedaleko Grodna została zawarta ugoda. Witold zobowiązał się do odstąpienia od sojuszu z zakonem krzyżackim, w zamian uzyskując zwrot księstwa trockiego oraz namiestnictwo w Wielkim Księstwie Litewskim. (Opór Skirgiełły, długo wzbraniającego się przed ustąpieniem, udało się przełamać dzięki kolejnej ugodzie, zawartej między nim a Witoldem w Bełzie 2 grudnia tegoż roku, w następstwie której w zamian za Troki uzyskał on Kijów.)

Ugoda otwierała zatem okres w miarę harmonijnej współpracy między stryjecznymi braćmi. Ambicje Witolda sięgały wszakże dalej niż jedynie władza namiestnicza: w następnych latach podjął on próbę przejęcia pełnych prerogatyw wielkoksiążęcych na Litwie. Jego usiłowania, by kontynuować mocarstwową politykę bez oglądania się na Polskę okazały się daremne po klęsce poniesionej z rąk Tatarów pod Worsklą w 1399 roku. Odtąd Witold musiał oprzeć swoje plany na bardziej racjonalnych podstawach, co znalazło wyraz w zapisach kolejnego układu polsko-litewskiego z 1401 roku, zwanego unią wileńsko-radomską.