- autor: Polona, CC-BY-NC.
20 stycznia 1652 roku - Proces Hieronima Radziejowskiego
Starosta łomżyński Hieronim Radziejowski dzięki małżeństwu z Elżbietą ze Słuszków Kazanowską stał się właścicielem jednej z największych fortun w Rzeczypospolitej. W grudniu 1650 roku został podkanclerzym koronnym. Liczył on, że uda się porozumieć z Kozakami i zakończyć wojnę. W tym celu utrzymywał kontakty z hetmanem zaporoskim Bohdanem Chmielnickim. Nie zaniechał ich również po fiasku planu pokojowego. Jako przeciwnik wojny z Portą, przystąpił prawdopodobnie do spisku, którego celem było osadzenie na tronie polskim księcia siedmiogrodzkiego Jerzego II Rakoczego.
Podkanclerzym kierować mogły również względy osobiste - jego żona romansowała z Janem Kazimierzem. W czerwcu 1651 roku Radziejowski popadł w niełaskę. Król dowiedział się o spisku oraz liście, w którym podkanclerzy informował królową Ludwikę Marię o romansie męża. W trakcie bitwy beresteckiej wyszły na jaw dowody zdrady podkanclerzego - w zdobytym taborze odnaleziono listy Radziejowskiego do Chmielnickiego. Tymczasem Elżbieta Słuszczanka podjęła kroki rozwodowe. Małżonkowie rozpoczęli walkę o majątek. Doszło do zbrojnych potyczek o dwór warszawski. Strony pogwałciły tym samym obowiązujące w mieście artykuły marszałkowskie regulujące bezpieczeństwo. 13 stycznia 1652 roku Radziejowski został pozwany przed sąd marszałkowski. 20 stycznia zapadł wyrok skazujący go zaocznie na karę śmierci, infamii i konfiskaty dóbr. Z kolei 31 stycznia podkanclerzego pozwano przed sąd sejmowy. Radziejowski nie czekał na wyrok i uciekł za granicę, gdzie przyczynił się m.in. do najazdu szwedzkiego.
- autor: Źródło Muzeum Historii Polski, data: 2023-01-20
